ตอนที่ 24 : 7 ตค.55 ฉบับรวมพิเศษ บทที่ 3 การตัดสินใจ Decision Making

ตอนที่ 24 : 7 ตค.55 ฉบับรวมพิเศษ  บทที่ 3  การตัดสินใจ  Decision Making  

แนวคิดทางการบริหารการจัดการ

ในกระบวนการบริหารองค์การสิ่งจำเป็นและสำคัญอย่างยิ่งคือกระบวนการตัดสินใจ

กระบวนการในการตัดสินใจ       เป็นกระบวนการเลือกทางเลือกเพื่อเป็นแนวทางปฏิบัติจากหลายทางเลือก ( Alternative ) ที่มีอยู่เพื่อใช้เป็นแนวทางในการดำเนินงาน การตัดสินใจจึงเป็นขั้นตอนหนึ่งของการวางแผน  เฉพาะฉะนั้นเมื่อมีการเลือกทางใดทางหนึ่ง  ทางเลือกที่ดี ที่เหมาะสมนั้นย่อมเป็นแนวทางนำไปสู่การบรรลุวัตถุประสงค์ขององค์การ  เช่นการวางแผนของกิจการ ผู้บริหารต้องเผชิญกับปัญหาหลากหลายและความยุ่งยากต่างๆในการตัดสินใจเลือกทางเลือกที่คิดว่าเหมาะสมที่สุด  และในขณะเดียวกันการตัดสินใจทางเลือกก็เป็นส่วนหนึ่งของชีวิตประจำวันของมนุษย์เช่นกัน  ดังนั้นการตัดสินใจเลือกทางเลือกของมนุษย์เรานั้นจะขึ้นอยู่กับ ความรู้ ประสบการณ์ ข้อมูลข่าวสารต่าง ๆ และอื่น ๆ

ความหมายของการตัดสินใจ

มีนักวิชาการด้านการบริหาร ได้ให้ความหมายคำว่าการตัดสินใจ ไว้มากมายหลาย

ความหมาย เช่น  William J. Gore  และ  J.W. Dyson  ว่าการตัดสินใจ หมายถึง การตัดสินใจเลือกทางเลือกใดทางเลือกหนึ่ง จากทางเลือกซึ่งมีอยู่หลายทางเป็นแนวทางในการปฏิบัติไปสู่เป้าหมายที่วางไว้

                                Herbert  Simon  การตัดสินใจคือ กระบวนการที่ประกอบด้วยหลัก 3 ประการคือ

                                            1. การหาโอกาสที่จะตัดสินใจ

                                      2. การหาหนทางเลือกที่พอจะเป็นไปได้

                                              3. และเลือกทางเลือกจากทางเลือกต่าง ๆ ที่มีอยู่

                            George R.Terry ได้ให้ความหมายของการตัดสินใจคือการตกลงใจคัดเลือกแนวทาง

การดำเนินงานทางหนึ่งจากที่มีให้เลือกหลายแนวทางโดยอาศัยเกณฑ์บางอย่างเป็นพื้นฐานประกอบการคัดเลือก

                                จากแนวคิดดักล่าว จะเห็นได้ว่า การตัดสินใจเป็นภาระกิจของนักบริหารที่จะต้องพิจารณาดำเนินการ เพื่อคัดเลือกแนวทางในการดำเนินงานขององค์การ  ภายใต้ความรู้ ข้อมูลข่าวสาร และประสบการณ์ ในการพิจารณาคัดเลือกนำไปสู่ความสำเร็จของเป้าหมายองค์การ

แบบของการตัดสินใจ (Types of Decision Making)

                                นักวิชาการด้านบริหารได้จำแนกแบบของการตัดสินใจออกเป็นหลายแบบ แต่ในที่นี้ขอนำเสนอเพียง  2  แบบ   ดังนี้

                                1. การตัดสินใจโดยใช้สามัญสำนึก ประสบการณ์ ความรู้สึกต่าง ๆ ของตนเองเป็นตัวตัดสินใจ  โดยมิได้ใช้หลักการและเหตุผล ไม่มีกฎเกณฑ์ตายตัว แล้วแต่ความรู้สึกของผู้ตัดสินใจ

ที่คิดว่าเหมาะสมเพียงใด หรือถูกต้องเพียงใด ซึ่งวิธีนี้มักจะมีความแตกต่างกันไปเฉพาะแต่บุคคล

2. การตัดสินใจโดยใช้หลักเหตุผล  เป็นการตัดสินใจที่ใช้หลักเหตุผล หรือ

หลักเกณฑ์หรือวิธีการที่แน่นอน มิใช่เป็นการตัดสินใจโดยความรู้สึกอารมณ์ของแต่ละบุคคล   แต่เป็นการตัดสินใจที่มีเหตุมีผลโดยอาจใช้วิธีทางวิทยาศาสตร์เข้าช่วยในการตัดสินใจ ซึ่งอาจจะประกอบด้วยเทคนิคต่าง ๆ ในการตัดสินใจ   เช่น   การใช้วิธีคำนวณมูลค่าปัจจุบัน   หรือระยะคืนทุนของโครงการ ในการตัดสินใจ เป็นต้น

การตัดสินใจโดยใช้หลักเหตุผล ยังสามารถจำแนกได้อีก 2 แบบคือ

                                2.1การตัดสินใจที่ได้มีการตระเตรียมกันมาก่อนล่วงหน้า (Programmed Decision Making)  มักจะเป็นการตัดสินใจที่ส่วนหนึ่งเป็นการตัดสินใจของตนเอง  ตัดสินใจไปตามนิสัย

วัฒนธรรมขององค์การ ซึ่งบางครั้งอาจจะเป็น กฎระเบียบ หรือ วิธีการดำเนินงาน ซึ่งเป็นลักษณะที่เข้าใจง่ายจำเจบ่อยๆ จนกระทั่งเราสามารถคาดเดาได้ถึงความสำเร็จกล่าวคือเป็นการตัดสินใจที่เกิดขึ้นเป็นประจำวันหรือเกิดขึ้นซ้ำซากจนผู้ทำการตัดสินใจ สามารถกำหนดวิธี และคาดหมายผลของการตัดสินใจได้

                                2.2 การตัดสินใจที่ไม่ได้มีการตระเตรียมไว้ล่วงหน้า (Non Programmed Decision Making)  มักจะเป็นการตัดสินใจที่ไม่ปรากฏขึ้นบ่อยนัก  ชั่วครั้งชั่วคราว       เป็นการทดสอบความ

สามารถในการตัดสินใจของผู้บริหารโดยตรง ว่าผู้บริหารมีการตัดสินใจในเรื่องที่ไม่ได้มีการตระเตรียมไว้ล่วงหน้าอย่างไร กล่าวคือ  การตัดสินใจแบบนี้เป็นการตัดสินใจที่ตรงกันข้ามกับแบบแรกที่กล่าวมา คือ การตัดสินใจไม่สมารถนำเอาผลของการตัดสินใจในอดีต หรือการตัดสินใจในครั้งก่อนมาเป็นเกณฑ์ในการพิจารณาตัดสินใจ แต่ขึ้นอยู่กับดุลยพินิจ ความรู้ ความสามารถ ของผู้บริหารแต่ละคนที่จะตัดสินใจ

รูปที่ 3.1  ความสัมพันธ์ระหว่างประเภทของการตัดสินใจกับระดับของผู้บริหาร      

กระบวนการในการตัดสินใจ (Process in Decision Making)

                                นักวิชาการด้านบริหาร William Newman   และ Charles E.Summer  กล่าวว่า กระบวนการหรือขั้นตอนในการตัดสินใจ มีอยู่ 4 ขั้นตอนคือ

1. ทำการระบุปัญหา

2. ค้นหาหรือแสวงหาทางเลือกช่วยการแก้ปัญหา

3. วิเคราะห์และเปรียบเทียบทางเลือกต่าง ๆ

4. เสนอทางเลือกที่จะนำไปใช้ช่วยการแก้ไขปัญหา

Edwin Flippo  ได้นำเสนอขั้นตอนการตัดสินใจไว้ 5 ขั้นตอนคือ

1. ระบุและวิเคราะห์ปัญหา

2. กำหนดแนวทางการแก้ไขปัญหาไว้หลาย ๆ ทางเลือก

3. รวบรวมวิเคราะห์ข้อมูลเกี่ยวกับทางเลือกต่าง ๆ

4. เลือกแนวทางที่ดีที่สุด

5. นำแนวทางที่เลือกไปปฏิบัติ

Terence R Michell  ได้กล่าวถึงการบริหารการตัดสินใจไว้  6  ขั้นตอนด้วยกันคือ

1. ตั้งเป้าหมายและวัตถุประสงค์ขององค์การ

2. ระบุปัญหา

3. การแสวงหาข้อมูลข่าวสาร

4. การระบุทางเลือกในการแก้ไข

5. การตัดสินใจทางเลือกในการแก้ไขปัญหา

6. นำทางเลือกไปปฏิบัติการให้บรรลุ

เทคนิคในการตัดสินใจ (Decision Making Techniques) 

                                ได้กล่าวมาแล้วว่านักบริหารมีหน้าที่ตัดสินใจ การตัดสินใจของนักบริหารจึงจำเป็นอย่างยิ่งที่จะต้องอาศัยข้อมูลและเทคนิคต่าง ๆ   ประกอบเพื่อการตัดสินใจให้เหมาะสมกับสิ่งแวดล้อม

หรือเหมาะสมกับสถานการณ์              ซึ่งเทคนิคที่ใช้ในการตัดสินใจมีอยู่หลายประการและที่นิยมใช้แพร่หลายมีดังนี้

1. วิธีกำหนดเกณฑ์และถ่วงน้ำหนัก (The weights and criteria) หากผู้บริหารเลือกใช้

วิธีกำหนดเกณฑ์และถ่วงน้ำหนัก จะต้องกำหนดเกณฑ์(Criteria)ในการพิจารณาพร้อมกับถ่วงน้ำหนักในแต่ละเกณฑ์ด้วย ตัวอย่างเช่น   การพิจารณาพนักงาน 2 คน เพื่อดำรงตำแหน่งผู้จัดการฝ่ายขายเพียง

ตำแหน่งเดียวโดยนาย ก. มีคุณสมบัติด้านภาวะผู้นำดี ส่วนนาย ข. มีมนุษย์สัมพันธ์ดี  ผู้บริหาระดับสูงจำเป็นต้องเลือกคนใดคนหนึ่ง หากใช้วิธีกำหนดเกณฑ์และถ่วงน้ำหนักต้องดำเนินการดังนี้

1.1 กำหนดทางเลือกแต่ละทาง  จากตัวอย่างดังกล่าวคือ นาย ก และนาย ข

1.2 กำหนดหลักเกณฑ์ที่จะนำมาพิจารณาตัดสินใจคือ ด้านภาวะผู้นำ และ

ด้านมนุษย์สัมพันธ์

1.3 ถ่วงน้ำหนักของแต่ละเกณฑ์ ให้ความสำคัญของด้านภาวะผู้นำโดยถ่วง

น้ำหนักไว้ที่ .3    สำหรับด้านมนุษย์สัมพันธ์ถ่วงน้ำหนักไว้ที่  .7

1.4 พิจารณาให้คะแนนในแต่ละเกณฑ์ โดย

                                               ด้านภาวะผู้นำ         นาย ก  ได้                               10      คะแนน

                                               ด้านภาวะผู้นำ          นาย ข  ได้                                 6      คะแนน

                                               ด้านมนุษย์สัมพันธ์  นาย ก  ได้                                7      คะแนน

                                               ด้านมนุษย์สัมพันธ์  นาย  ข ได้                               12     คะแนน

1.5 คำนวณผลลัพธ์แต่ละทางเลือก

                                               นาย ก (.3) (10)  +  (.7) (7)    =     7.9

                                               นาย ข (.3) (6)    +  (.7) (12)   =   10.2

1.6 เลือกทางเลือกที่ได้คะแนนสูงสุด

                                       

น้ำหนัก	.3	.7	รวม
ทางเลือก	ด้านภาวะผู้นำ	ด้านมนุษย์สัมพันธ์
นาย  ก	10	7	7.9
นาย  ข	6	12	10.2

2. เทคนิคการตัดสินใจแบบเดลฟี       วิธีการนี้เป็นการรวบรวมผู้เชี่ยวชาญสาขา

ต่าง ๆ ประมาณ 15 – 20 คน มาออกความเห็นในเรื่องนั้น ๆ    โดยส่งแบบสอบถามที่เตรียมไว้ให้ผู้เชี่ยวชาญตอบ แล้วนำมาสรุป

3. แบบระดมสมอง โดยเริ่มต้นจากกลุ่มประมาณ 6 – 10 คน ร่วมกันแสวงหาคำตอบ

ในปัญหาเรื่องนั้น ๆ โดยสร้างบรรยากาศของความร่วมมือที่ดีต่อกัน  ไม่มีการวิจารณ์แนวคิด หรือทำลายแนวคิดริเริ่มสร้างสรรค์ กระตุ้นให้เกิดแนวคิดสร้างสรรค์อย่างกว้างขวาง

                                4. วิธีตัดสินใจแบบต้นไม้  วิธีนี้เป็นวิธีที่ต้องพยากรณ์ถึงเหตุการณ์ที่จะเกิดขึ้นในอนาคต ก่อนที่จะตัดสินใจ  เช่นการพยากรณ์สินค้า 2 ชนิด เช่น

                                             สินค้าชนิดที่ 1 มีความต้องการสูงสุด 24    ความต้องการต่ำสุด  - 6

สินค้าชนิดที่  2 มีความต้องการสูงสุด  9    ความต้องการต่ำสุด     4      และมีความน่าจะเป็นที่ความต้องการสูงสุด  .7  ความน่าจะเป็นที่ต่ำสุด  .3  จะพิจารณาผลลัพธ์ที่สูงกว่า เนื่องจากจะมีแนวโน้มที่ดีกว่า

วิธีการคำนวณ 

สินค้าชนิดที่ 1  (.7)(24) +(.3)(-6)   =    15  

สินค้าชนิดที่  2 (.7)(9)  + (.3)(4)   =       7.5

นักวิชาการด้านการจัดการ  ได้ให้เทคนิคเกี่ยวกับคุณลักษณะที่ดีของนักบริหารต่อ

การตัดสินใจดังนี้คือ  เป็นผู้มีสายตากว้างไกล    มีการวิเคราะห์ข้อมูลอย่างรอบคอบ    เป็นคนช่างคิด มีจินตนาการ    อยู่บนพื้นฐานของข้อเท็จจริง และความเป็นจริงกล้าคิดกล้าตัดสินใจ